မြန်မာနိုင်ငံသည် ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဒုတိယကမာ စစ်အပြီး ၁၉၄၈ခုနှစ်တွင် ရေးဆွဲခဲ့သည့် လူ့အခွင့်ရေးကြေငြာစာတမ်း (UDHR) သည် ကုလသမဂ္ဂကို လူသိများထင်ရှား စေသည်။

လူ့အခွင့်အရေးကြေငြာစာတမ်း (UDHR) သည် ကုလသမဂ္ဂ ရေးဆွဲခဲ့သည် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ တစ်ခုတည်းသောစာတမ်းမဟုတ်ပေ။ စီဒေါဟုလူသိများသော “အမျိုးသမီးများအပေါ်နည်းမျိုးစုံဖြင့် ခွဲခြားမှူပပျောက်ရေး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာသဘောတူစာချုပ်“ (CEDAW)သည် အမျိုးသမီးအခွင့် အရေးဆိုင်ရာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေတစ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံ သည် ၁၉၇၉ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် စီဒေါသဘောတူစာချုပ်ကို ပြဌာန်းခဲ့ပါသည်။ ယင်းစာချုပ်တွင် ဥယျောဇဉ် နှင့် အမျိုးသမီးများအားခွဲခြားမှူဆိုင်ရာအခြေခံ အကြောင်းအရာများကိုဖော်ပြထားသည့်

အပိုဒ် ၃၀ ပါဝင်ပြီး၊ ကျားမတန်းတူညီမျှရေးအတွက် နိုင်ငံတော်မှ တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ရမည့် အမျိုးသားအဆင့်လုပ်ငန်းအစီအစဉ်များပါဝင်ပါသည်။ စီဒေါစာချုပ်ကို အမျိုးသမီးများနှင့်သက်ဆိုင် သည့်စာချုပ်ဟုညွှန်းဆိုကြသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် “စီဒေါ“ သည်အခြားသဘောတူစာချုပ် များနှင့်မတူဘဲ၊ ဥပဒေများနှင့်စည်းနှောင်ထားသည့် “မူ“ (legally-binding principles) ပါဝင်သော၊  အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးကို အသိအမှတ်ပြုထားသော “စံ“ (standards) ပါဝင်သောစာချုပ်ဖြစ်သော ကြောင့်ဖြစ်ပါသည်။

၁၉၈၂ ခုနှစ်မှစကာ စီဒေါကော်မတီသည် ပုံမှန်အစည်းအဝေးများကျင်းပပြုလုပ်ကာ၊ စာချုပ်ပါ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ လေးနှစ်တစ်ကြိမ်တင်သွင်းလာသော စီဒေါအစီရင်ခံစာများကို ဖတ်ရှူကာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအနေဖြင့် စာချုပ်ပါတာဝန်များအား ပြည့်မှီဆောင်ရွက်နေမှူများကို သုံးသပ် အကဲဖြတ်မှူများပြုလုပ်ပါသည်။

စီဒေါအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ အရပ်ဖက်လူမှူအဖွဲ့အစည်းများသည် ၎င်းတို့၏ “စီဒေါ စင်ပြိုင်အစီရင်ခံစာ“ ကို စီဒေါကော်မတီသို့ တင်သွင်းလေ့ရှိကြပါသည်။

၂၀၀၀ ခုနှစ်တွင် စီဒေါ သဘောတူစာချုပ်တွင် “စီဒေါသဘောတူစာချုပ်၏နောက်ဆက်တွဲ သဘော တူညီချက်“ ကိုအသစ်ထပ်မံဖြည့်သွင်းခဲ့ပါသည်။ ယင်းနောက်ဆက်တွဲသဘောတူညီချက်သည် အမျိုးသမီး တစ်ဦး ဖြစ်စေ၊ သို့မဟုတ်အမျိုးသမီးအစုအဖွဲ့ဖြစ်စေ ၎င်း(တို့)၏အခွင့်အရေးများ အားလေးစားမှူမရှိဘဲ၊ ချိုးဖောက်ခံရပါက ၎င်းအမျိုးသမီးတစ်ဦးမှဖြစ်စေ၊ အမျိုးသမီးအစုအဖွဲ့မှ ဖြစ်စေ စီဒေါကော်မတီသို့ တင်ပြလျောက်ထားနိုင်သောယနရားတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။မြန်မာသည် စီဒေါကို သဘောတူလက်မှတ်ရေးထိုးထားသော်လည်း၊ ၎င်း “စီဒေါသဘောတူစာချုပ်၏ နောက် ဆက်တွဲသဘောတူညီချက်“ ကိုမူ လက်မှတ်ရေးထိုးထားခြင်းမရှိသေးပါ။

စီဒေါသည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများတစ်နိုင်ငံချင်းကို ၎င်းတို့နိုင်ငံရှိအမျိုးသမီးများ နှင့် မိန်းကလေးငယ်များ ၏တန်းတူညီမျှမှူရရှိစေရန်အတွက် လက်တွေ့ကျသောလုပ်ဆောင်ချက်၊ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ချမှတ် လုပ်ကိုင်နိုင်စေမှူကို ပံ့ပိုးပါသည်။ စီဒေါသည် အမျိုးသမီးနှင့်မိန်းကလေးငယ်များကို ပညာ သင်ကြားလေ့လာစေရေး၊ လူမှူနှင့် ဆုံးဖြတ် ချက်ချနိုင်သောနေရာများတွင်ပါဝင်လာစေရေး၊ ဝင်ငွေရရှိစေရေး၊ အကြမ်း ဖက်မှူလျော့ချရေး၊ ဆင်းရဲမွဲတေ မှူလျော့ချရေး၊ ဒီမိုကရေစီစံနှူန်းများ ထွန်းကားရေး နှင့် စီးပွားရေး တိုးတက်အောင်ဆောင်ရွက်ရေး တို့တွင် အခွင့်အလမ်းများ ရရှိလာ အောင် ပံံ့ပိုးလုပ်ဆောင်ပါသည်။ စီဒေါစာချုပ်ပါအချက်များကို လေးစားလိုက်နာဆောင်ရွက်ရန် ကတိကဝတ်ပြုထားသောနိုင်ငံများတွင် အမျိုးသမီးများသည် ၎င်းတို့၏အစိုးရနှင့်အတူပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ကာ မူဝါများချမှတ်ခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့နှင့် ၎င်းတို့မိသားစုများ၏ဘဝများအတွက် အခွင့်အလမ်းများဖော်ဆောင်ကာ ပိုမိုလုံခြုံသောဘဝများကိုဖန်တီးကြပါသည်။

ဥပမာ:

• ပညာရေးဆိုင်ရာအခွင့်အလမ်းများ– ဥပမာ- ဘင်္ဂလားဒေ့ချ် နိုင်ငံသည် စီဒေါစာချုပ်ပါ အချက်အလက်များကိုအသုံးပြု၍ မူလတန်းအဆင့်တွင် မိန်းကလေးနှင့်ယောင်္ကျားလေး အရေအတွက်တူညီစွာကျောင်းဝင်ခွင့်ရရှိရေးကို ၂၀၁၅ခုနှစ်အတွက် ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင် ချမှတ်ကာဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်း၊ အလယ်တန်းအဆင့် ကျောင်းဝင်ခွင့်ရရှိမှူရှိတွင် မိန်းကလေး နှင့် ယောင်္ကျားလေးအရေအတွက်ကွာဟမှူကို လျော့ကျအောင်ပြုလုပ်ခြင်းများ ကိုဆောင် ရွက်ခဲ့ပါသည်။
• အမျိုးသမီးနှင့်မိန်းကလေးငယ်များအပေါ်အကြမ်းဖက်မှူ- ဥပမာ- မက်ဆီကိုနိုင်ငံသည် စီဒေါစာချုပ်ပါသဘောတရားများ၊ စာသားများကို အသုံးပြုကာ ၎င်းတို့၏ဥပဒေရှိ အင်အားမရှိသော အကြမ်းဖက်မှူဆိုင်ရာဥပဒေများကို ပြုပြင်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် မက်ဆီကိုရှိ ပြည်နယ် (၃၂ပြည်နယ်) အားလုံးတွင် ယင်းပြုပြင်မှူကိုလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါ သည်။
• လက်ထပ်ထိမ်းမြားရေးနှင့် မိသားစုဆက်ဆံရေး- ဥပမာ- ကင်ညာနိုင်ငံသည် စီဒေါစာချုပ် ပါအချက်အလက်များကို အသုံးပြု ၍ မညီမျှသောအမွေဆက်ခံပိုင်ခွင့် နှင့် မုဆိုးမ နှင့် ရောဂါရှိသောသမီးများအားခွဲခြားမှူများကိုကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း လျော့ကျအောင် ဆောင်ရွက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။
• နိုင်ငံရေးတွင်ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှူ- ဥပမာ- ၂၀၀၅ ခုနှစ် ကူဝိတ်နိုင်ငံ၏လွှတ်တော်တွင် ၎င်းနိုင်ငံ၏ ခွဲခြားမှူရှိနေသောရွေးကောက်ပွဲဥပဒေရှိ “အမျိုးသမီးများ မဲပေးခွင့်“ ကို တိုးမြှင့်ရန် မဲခွဲဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြရာတွင် စီဒေါကော်မတီ၏တိုက်တွန်းအကြံပြုချက်များကို ကိုးကား ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။

နိုင်ငံအများစုသည် စီဒေါသဘောတူစာချုပ်ကို သဘောတူကြောင်းဖော်ပြ၍ဖြစ်စေ သို့မဟုတ် စိတ်ဝင်စား ကြောင်းပြသ၍ဖြစ်စေ၊ နှစ်မျိုးလုံးပြု၍ဖြစ်စေ လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း နှင့် ကတိကဝတ်ပြုခြင်းများအားပြု လုပ်ကြပါ သည်။ဥပမာ- အယ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံ၊ အီဂျစ်နိုင်ငံ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ချ်နိုင်ငံ၊ ကူဝိတ်နိုင်ငံ၊ လက်ဘ်နွမ် နိုင်ငံ၊ မလေးရှားနိုင်ငံ၊ မော်ရကိုနိုင်ငံ၊ အိုမန်နိုင်ငံ၊ တူနီးရှားနိုင်ငံ၊ နှင့် တူရကီနိုင်ငံတို့က စီဒေါစာချုပ်ပါ အချက်အလက်များထဲမှ “လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေ“ သည် ၎င်းတို့နိုင်ငံ၏ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ရှရီယာ ဥပဒေနှင့်သော်လည်းကောင်း၊ လက်ရှိပြဌာန်းဥပဒေများနှင့်သော်လည်းကောင်း ဆန့်ကျင်နေသော အခါ၊ စီဒေါသဘောတူစာချုပ်ကို အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအဖြစ်ဝင် ရောက်ထားသောလည်း စီဒေါစာချုပ်ကို လက်မှတ် မထိုးဘဲ၊ “စိတ်ဝင်စားကြောင်း“အဆင့်တွင်ပြသကြပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် စီဒေါသဘောတူစာချုပ်၏ အပိုဒ် ၂၉ (၁) ကို စိတ်ဝင်စားကြောင်း အဆင့်တွင် ရှိကြောင်းစာဖြင့်အကြောင်းကြားထားပါသည်။